Een verslag door Renske, Debbie, Sandra, Laura.
We kregen de kans om mee te doen met een training over effectief rekenonderwijs. Altijd interessant! We zijn benieuwd wat Marcel Schmeier, auteur van het boek ‘EDI’ en ‘Effectief rekenonderwijs op de basisschool’, ons te vertellen heeft. Dit mondde uit in twee dagen vol motivatie, inspiratie, confrontaties en de grote drive om het nog beter te gaan doen!
Het verzoek was om dit bericht kort en bondig te houden. We doen ons best, maar zijn zo enthousiast geraakt, dat dit lastig kan worden.
Ken je dat?
- Je collega van de middenbouw heeft heel hard gewerkt aan automatisering. De leerlingen komen bij jou en je hebt het gevoel dat je weer opnieuw moet beginnen met de tafels…
- Keihard met de leerlingen gewerkt aan breuken en aan het eind van de dag hebben ze het onder de knie. Volgende week is echter een heel ander verhaal…
- De kale opgaven die zitten er wel in, maar die contextopgaven… Ontzettend complex!
De meeste collega’s die wij spreken over rekenonderwijs geven aan naast de lessen extra tijd te besteden aan automatisering en oefening van contextopgaven. We merken dat onze leerlingen dit nodig hebben om de lesstof beter te begrijpen.
Het directe instructiemodel krijgt extra aandacht tijdens de cursus. Stapsgewijs leren we de leerlingen het zelf te doen: instructie (de leerkracht doet het voor), begeleide inoefening (we doen het samen en daarna jullie doen het) en kleine lesafsluiting (de leerling doet het zelf). Doen we dit allemaal? Of gaan we wel eens van de instructie direct naar de verwerking? Wat doen we als de leerlingen het lastig vinden om het samen te doen? Gaan we dan terug naar het voordoen door de leerkracht? Dat is wel hoe het zou moeten gaan.
Effectief rekenonderwijs bestaat uit:
- 80% van de les is directie instructie. Dit houdt overigens niet in dat de leerkracht alleen aan zet is. Hierin zitten de stappen ik, wij, jullie, jij.
- Beperk het zelfstandig werken.
- Sturing door en interactie met de leraar: instructie, oefening en nabespreking.
- Oefenen, oefenen, oefenen.
- Concept uitleggen en vaardigheid in stappen aanleren. Start bij de basisbewerkingen en eindig bij contexten.
- Controleren van begrip.
- Nieuwe leerstof geïsoleerd en sober aanbieden van concreet naar abstract.
- Systematische opbouw.
Belangrijke vragen om je te stellen bij iedere rekenles:
- Lesdoel: Wat wil ik ze leren?
- Instructie: Hoe ga ik ze dat leren?
- Controle van begrip: Hoe weet ik dat ze geleerd hebben?
- Herhalen: Hoe zorg ik dat ze onthouden wat ze geleerd hebben?
Om te zorgen dat de leerlingen lesstof onthouden, zijn er een aantal manieren die je toe kan passen. De leerlingen kunnen aantekeningen maken met pen en papier, zodat de leerlingen allen actief zijn en de lesstof beter in zich op nemen. De leerkracht kan ervoor zorgen dat het leren gespreid gebeurd, door in de loop van de dag te checken “weten we het nog?”, maar ook in de loop van de week, de maand en het jaar. Informatie moet actief opgehaald worden, de doelstelling moet geformuleerd worden, de leerkracht dient voldoende tijd te realiseren voor oefenen en zorg te dragen voor directe feedback. Daarnaast zorgen toetsen, dictees, quizjes, etc. er ook voor dat de leerlingen lesstof onthouden.
Met de basisbewerkingen als gefundeerde basis, zijn leerlingen beter in staat context- of verhaalsommen te maken. Daarbij moet hen wel geleerd worden wat zinvolle informatie is in het verhaal, wat er precies gevraagd wordt en wat er alleen in staat om het scenario te schetsen. Context- en verhaalsommen kunnen door middel van een vierstappenplan opgelost worden. Hierbij is het van belang de leerlingen veel te laten samenwerken. Laat hen tijdens het samenwerken verwoorden hoe zij dit oplossen zodat ze samen begrip creëren.
Dit is in vogelvlucht een klein gedeelte van wat we behandeld hebben. Wil je meer weten of aangestoken worden door ons enthousiasme? Klop gerust bij ons aan!
Renske Harteman (Prins Willem Alexanderschool, Ophemert).
Debbie Ederveen (OBS Est).
Sandra Hekman (Het Palet, Opheusden).
Laura Tijssen (Het Palet, Opheusden en Kesteren).